HERIOTZAZ  HITZ EGITEN

   Haurrek gure bitartez ikasten dute bizitzako gertakizunak inter pretatzen, hau da, guraso, hezitzaile eta bestelako helduen bidez. Ikaskuntza hori hitzen bidez ez ezik, gure erreakzio emozional eta jokaeren bidez ere egiten dute. Beraz, heriotza bezalako gai konplexu bati buruz ikasiko dutena guk transmititzen diegunaren menpe egon go da.

   Gure haurrak heriotzaren inguruan hezi nahi baditugu, lehenik guk geuk gaiarekin bakeak egitea komeni da. Horrela, hitz egiterakoan benetako sosegua erakutsiko dugu eta ez larritasuna edo lasaitasun faltsua. Gaia naturaltasunez tratatzea komeni da, beraien komunikazio propiora egokituaz, hau da: gaia espontaneoki ateratzen den unea aprobetxatuz, haurren hizkuntzaz, azalpen motzekin eta haurrari berehalako erantzun bat exijitu gabe. Idealena zera da: haurrari nahi duenean nahi duenaz hitz egin dezakeela erakustea eta ez dezala sentitu, gure erreakzio emozional edo ekidite jokaerengatik, ez dugula nahi gaia tratatu dezan. Haurrek gu, beraien babesleak, babesteko joera dute; gai batek min egiten digula nabaritzen badute, ekidin egingo dute nahiz eta beraiek espresatzeko beharra eduki.

   0 eta 5 urte bitarteko haurrek oraindik atzeraezintasun kontzeptua ez dutela garatu jakitea komeni da. Beraz, ez dugu harritu behar amona hil denaren eta horren esanahiaren azalpen “perfektu” bat eman ostean, gure seme edo alaba maiteak honakoa galdetzen badigu, - Ondo, eta noiz dator amona?- Bere adinean ezin du ulertu zerbait betirako denik. Maitatzen dugun pertsona bat hil denean edo hiltzear dagoenean, haurrak hau jakin dezake eta gertakizun horretan parte hartu. Zenbaitetan haurrak gertaera mingarrietatik babesteko dugun grina dela eta, nahi gabe, haurrarengan isolamendu eta bakardade sentsazioak sortzen ditugu. Berak zerbait garrantzitsua gertatzen ari dela sumatzen du baina bera alde batera uzten dutela ere sentitzen du. Esaterako, amona fisikoki aldatuta edo ingurune hunkigarri batean ikusiko badu, bisita baino lehen aurkituko duenaz laburki hitz egitea komeni da. Gainera, ospitalera edo hiletaelizkizunera joan nahi duen ala ez erabakitzen uztea komeni da. Adierazpen emozionalei dagokienez, hobe da haurra negar edo min adierazpen jarrai eta handien testigu ez izatea. Ez da larria ordea, bere gurasoak negarrez ikustea aldiren batean, beti ere gertatzen denaz hitz egiten badiogu. Haurrak bide ezberdinetatik espresatzeko animatu ditzakegu. Adibidez marrazki bidez, joko bidez, ipuin bidez…

   Haurrekin hitz egiterakoan, hitz espezifikoak erabiltzea komeni da (adib. heriotza) eta ez “lo hartu” edo “joan” bezalako eufemismoak, nahasketak eragin baititzakete. Gainera, aurretiko gertakizunak erabili ditzakegu gertatutakoa azaltzeko (adib. lorategian hilik ikusi genuen txoria). Hildako pertsonak dagoeneko ez duela arnasa hartzen azalduko diogu, ez dela mugitzen eta minik ere ez duela sentitzen. Komunikaziorako jarraibide horiekin eta gure aldetiko soseguaz, gure seme-alabak heriotzaren inguruan hezteko aukera daukagu. Heriotza bizitzako gertakizun naturala eta lasaitasunez aurre egin diezaiokegun zerbait bezala onartu dezaten hezteko aukera daukagu hain zuzen ere.

LORI THOMPSON
Psikologian doktorea eta Donostiako Matia Fundazioko
zainketa aringarrietako unitateko psikologoa.